De stemming in het dorp

De Franse buurvrouw vindt het pedagogisch van groot belang om onze negenjarige Viggo mee te nemen naar de Mairie, waar op de zondagavond van 7 mei na het sluiten van de stemlokalen in de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen de stemmen worden geteld. Hoewel we zelf als Nederlanders geen stemrecht hebben, ben ik nieuwsgierig naar de stemming (letterlijk en figuurlijk) in het dorp, en besluit ik Viggo en buuf te vergezellen. We moeten er niet aan denken dat Marine le Pen 'onze' nieuwe president wordt, maar wat kun je nog verwachten in een wereld waar de Engelsen niet meer bij Europa willen horen, en waar een multimiljonair met vreemde ideeën één van de machtigste mannen ter wereld is geworden.
De Mairie, het 'kloppend hart' van de gemeente Lioux les Monges, is hooggelegen aan de rand van het dorp, en kijkt fier uit over ons pittoreske village fleuri, met goed onderhouden, natuurstenen woningen kriskras door elkaar heen, de zestiende eeuwse kerk, de mooie, met Europees geld aangelegde Jardin de la Curé, het weidse uitzicht over velden en bossen. Het is niet voor niks dat veel mensen in deze streek Lioux bestempelen als het mooiste dorpje in de Creuse. Ondanks de slechts vijftig vaste bewoners is er een actief verenigingsleven, waardoor de commune goed bekend is.
Het gemeentehuis, waar in lang vervlogen tijden ook de dorpsschool gevestigd was, bestaat uit twee ruimtes. Een krap kantoor dat bijna helemaal gevuld wordt met het bureau waar de secretaresse tijdens de drie dagdelen dat het kantoor geopend is haar werk doet, en daarnaast een grote, ietwat kale ruime met een lange tafel waar onder andere de conseil municipal vergadert. Hoog aan de muur hangt een foto van de zittende president François Hollande. Hij kijkt gelaten, alsof hij zijn werk al neergelegd heeft en zich berust in het feit dat hij volgens onderzoeken de minst populaire president van de afgelopen zestig jaar is. In de hoek, achter een gordijn, hebben de inwoners hun stem kunnen uitbrengen. Rond de klok van zeven druppelen de mensen binnen die de stemmen gaan tellen, alsmede enkele andere geïnteresseerden zoals de oud-wetenschapsjournaliste uit Parijs die met haar doorrookte stem verheugd constateert dat ook les étrangers uit het dorp zich betrokken voelen bij de Franse politiek. Ze pakt Viggo en mij stevig vast en we worden hartelijk begroet.
Aan het hoofd van de tafel zit de secretaresse, naast haar de burgermeester, gevolgd door een paar gemeenteraadsleden en andere vrijwilligers. De secretaresse haalt de op maat gesneden envelopjes één voor één uit de gesloten, doorzichtige bak, en geeft deze aan de burgervader, die ze vervolgens opent en de briefjes met 'Marcron' en 'Le Pen' er uit haalt. Dit lijkt een soepel proces, maar aangezien onze burgemeester volledig blind is, is het nogal een gefriemel en neemt iedere enveloppe wat tijd in beslag. Geduldig geven de omzittenden aanwijzigingen hoe de briefjes het beste uitgepakt kunnen worden. Vervolgens worden ze doorgegeven aan de volgende aan tafel, die de namen van de kandidaten hardop uitspreekt. Op lange, papieren overzichten wordt de stand bijgehouden. In totaal hebben 69 mensen zich ingeschreven om te stemmen. De vaste bewoners van het dorp en een aantal mensen met een vakantiehuisje die over zijn voor een lang weekend, aangezien het de volgende dag 8 mei is, bevrijdingsdag, in Frankrijk een nationale vrije dag. 56 mensen hebben de gang naar de stembus gemaakt: 32 stemmen voor Macron, 7 voor Le Pen, 13 'blanc' (zien beide kandidaten niet zitten) en 3 'nul' (een ongeldige stem). De uitslag wordt meteen doorgebeld naar de departementale hoofdstad Guéret. De burgemeester en zijn gevolg zal de stemmen naar het politiebureau brengen in Auzances, waar alle briefjes in de regio worden verzameld om ze vervolgens naar Guéret te brengen voor een natelling. 
De sfeer is heel rustig, bijna gelaten, en het lijkt alsof ze hier nooit iets anders hebben gedaan. Er wordt nog wat nagepraat en gelachen en al snel druipt iedereen weer af, om op tijd voor de buis te zitten waar om acht uur de definitieve verkiezingsuitslag bekend gemaakt zal worden. "La démocratie fonctionne", meesmuilt de oud-journaliste waarna ze het steile pad naar beneden neemt, naar haar huis aan de andere kant van het dorp. Ik realiseer me hoe bijzonder het is dat al deze kleine Franse communes nog een eigen gemeentehuis en burgemeester hebben, en tegelijk hoe inefficiënt en kostbaar dit moet zijn. Het is de vraag hoe lang dit stand zal houden, met Macron als nieuwe president van Frankrijk. De 39-jarige sociaal-liberaal wil de Franse economie drastisch hervormen en flink snijden in het ambtelijk apparaat. 
De dagen erna gaan we over op de orde van de dag en vragen hele andere zaken onze aandacht. Op school, tijdens Education Moral et Civique, gaat de juf van Viggo dieper in op de presidentsverkiezingen en de gevolgen voor de inrichting van de Franse samenleving. "Vandaag heeft Hollande zijn werk overgedragen aan Marcron", vertelt Viggo als hij uit school komt. "Hollande heeft hem alles verteld, en ook de code van de bombe atomique gegeven. Dus nu kan hij echt gaan beginnen." Enkele dagen later vraagt Viggo bezorgd of het klopt dat Macron wil dat de kinderen schooluniformen moeten dragen en hoe dat dan moet als het heel warm is. Ik krijg een enquête van school met de vraag of we voorstander zijn van het huidige schoolrooster (4,5 dag les) of dat we terug willen naar het oude systeem van vier (langere) dagen. Ook hoor ik geruchten dat Macron er voorstander van is dat de scholen ook op zaterdagochtend weer opengaan, net als lang geleden. Viggo nuanceert deze berichten: "Dat mag ieder dorpje zelf bepalen." 
Wat de jongens ook hebben gehoord, is dat er nieuwe stakingen - grèves - komen omdat veel Fransen het niet eens zijn met de voorgenomen bezuinigingen. "Hé mama! Misschien komen er op school ook wel weer grèves!", zegt Viggo blij. De afgelopen stakingen, waarbij de kinderen soms thuis bleven en soms naar school gingen om daar de hele dag spelletjes te doen, zijn duidelijk goed bevallen. "Ja", valt zijn broertje hoopvol bij, "de nouvelles grèves!" 
We wachten maar rustig af wat Macron allemaal voor ons in petto heeft. Snijden in het Franse ambtelijk apparaat kan ik alleen maar toejuichen, en dat Frankrijk niet eeuwig door kan gaan met potverteren, lijkt me ook redelijk. Macron staat positief tegenover Europa, hij wil een open Frankrijk waar immigranten en vluchtelingen welkom zijn. Hij wil de immer hoge werkeloosheid - 10% van de Franse beroepsbevolking zit werkeloos thuis - aanpakken, en is voorstander van modernisering en internationalisering van de economie. De Fransen die ik spreek en die ik feliciteer met hun nieuwe president halen gelaten hun schouders op. "Je m'en fous" ("het kan met niet schelen"), hoor ik vaak deze dagen. Het vertrouwen in de politiek heeft een absoluut dieptepunt bereikt, zo lijkt het, na alle schandalen en corruptiezaken die de afgelopen periode aan het licht kwamen. 
Maar wij halen opgelucht adem. De mensen in het land waar wij wonen en werken, waar onze kinderen naar school gaan, hebben niet voor Marine le Pen gekozen. Na Brexit en Trump gelukkig niet nóg meer onaangename verrassingen. Of we over vijf jaar, bij nieuwe presidentsverkiezingen, weer door onze eigen burgemeester in onze eigen Mairie worden ontvangen, dat is de vraag.

Mooie fietstocht met Viggo in april terwijl de lente ontwaakt.

Paasfeest in het dorp.

Vakantie Ibiza!

Prachtige stalagmieten en stalactieten  in de grotten 'Cova de Can Marca' in het noorden van Ibiza.

Groepswandeling over de oude visserspaden met verschillende nationaliteiten georganiseerd door  'Walking Ibiza'.

Even stilstaan bij het mysterieuze rotseiland Es Vedra.

Ibiza Town.

Nederland....met opa en oma wandelen op de Cartierheide, op de grens met België.

Koningsdag in Tilburg! Met een optreden van onder meer Guus Meeuwis.

Weer thuis. Ja, deze planken zijn voor ons!



Vélorail des Combrailles, fietsen over de oude spoorrails.

Een stoplicht staat op rood, een ander weer op groen, in Auzances is altijd wat te doen. Een hele echte pizza-automaat.

Start van de aanleg van de kippenren, om het broodbakhuisje heen. Met graafmachine eerst het terrein egaliseren en gaten graven voor de palen.

Vijf jaar Frankrijk.....'liberté, égalité, accepté'

En dan......woon je ineens vijf jaar in Frankrijk! De jaren zijn voorbij gevlogen en dat zal te maken hebben met dat het zeer intensieve, enerverende en hectische jaren zijn geweest. Ik herinner me als de dag van gisteren dat we ons installeerden in een gite in Evaux les Bains, met Viggo van vier en Manu van één. Rob stortte zich op ons nieuwe Franse huis, ging aan het zandstralen, brak de oude keuken af, stookte zijn eerste vuurtje in de tuin, installeerde de nieuwe keuken en voerde gesprekjes met de Franse buurman die iedere dag even kwam kijken. Omdat de schoolvakantie net was aangebroken, hoefde Viggo de eerste twee weken nog niet naar school en met Manu in de kinderwagen wandelden we dagelijks naar de supermarkt en het speeltuintje. Soms reden we even naar de toekomstige school van Viggo in Auzances, om hem alvast te laten wennen aan de omgeving, of we gingen even kijken bij het huis. Het waren mooie, zonnige dagen en het leek soms wel of we met vakantie waren, ware het niet dat we aan de vooravond stonden van een groots en onzeker avontuur, met behoorlijk wat kriebels in de buik.
Dat nieuwe leven bleek in de praktijk zo makkelijk nog niet. Emigreer als de kinderen klein zijn, want dan passen ze zich het makkelijkst aan, luiden de adviezen. Dat is natuurlijk ook zo. Maar die kleintjes zijn ook echte handenbinders en juist in het begin komt er zoveel op je af dat we soms het gevoel hadden geen steek verder te komen. Een telefoontje naar een Franse instantie moest ingepland worden tijdens het middagslaapje. 
Optimistisch probeerden we structuur aan te brengen in een leven dat een blanco pagina geworden was, zonder werkgevers, kinderdagverblijf, een kalender met verjaardagsfeestjes, het abonnement van de sportschool. Met alleen wij vieren. En een hoop steen, gras, rust en ruimte, koeien en bergen aan plannen en ideeën. IJverig maakten we lijstjes en overzichten, van alles wat we wilden doen en bereiken, in volgorde van prioriteit, met een deadline erachter. Die lijstjes zijn allemaal in de houtkachel beland. Zo bleek het dus niet te werken. Even wat materialen halen, betekent een halve dag er op uit. Toch maar langs bij de instantie voor de kinderbijslag, omdat ik er telefonisch niet uit kwam, bleek een dagtaak. 
"Hebben jullie dan geen plan?", vroeg iemand toen we aan het begin van ons avontuur vertelden waar we zoal mee worstelden. Eén ding weten we inmiddels zeker: Je kunt je nog zo goed voorbereiden, plannen bedenken, berekeningen maken....op papier is het snel ingetekend, op de comfortabele bank van het moderne Nederlandse rijtjeshuis makkelijk bedacht, maar eenmaal op het uitgestrekte Franse platteland blijkt de praktijk weerbarstiger en lopen de zaken vaak anders dan gepland.
We irriteerden ons aan de grote waterplas bij het toegangshek, het regende nogal veel die eerste maanden, en stortten ons op afwatering. Ik zie mezelf nog keien uithakken, alles met de hand, om geld uit te sparen. Dat er die eerste tijd geen geld binnenkwam, hadden we ingecalculeerd, maar gaf toch een behoorlijk onwennig gevoel. We mestten de oude, natuurstenen bijgebouwen uit en vulden deze met hout voor de winter. We bestelden tonnen met grind en verspreiden deze over de oprit. We maakten een betonvloer in de bijkeuken en zetten er een grote diepvries neer om voldoende voorraad te hebben en niet om de twee dagen naar de supermarkt te hoeven rijden. We lieten de boer een verwilderd stuk tuin omploegen en zaaiden deze weer in, legden een moestuintje aan, isoleerden het dak en maakten een provisorisch atelier. Zo rommelden we voor ons gevoel het eerste jaar door, terwijl we frietjes bakten, salades maakten en ijsjes uitdeelden aan het vele bezoek dat ons nieuwe Franse domein kwam bewonderen.
Dat er voor sommige Hollandse gewoonten geen mogelijkheid meer was, wilde ik niet accepteren en ik herinner me dat ik net na aankomst in april Manu vóór en Viggo achterop de fiets heb gezet om brood te gaan halen bij de bakker. Zeven kilometer enkele reis, weliswaar heuvel op, heuvel af, maar dat moest toch te doen zijn. "K..k...kk...Koud", zei Manu met blauwe lippen. "Ik wil terug!", jammerde Viggo. Ik parkeerde mijn fiets in de schuur en deze is er nadien niet vaak meer uit geweest. Wel hebben we eindeloos veel gewandeld, en ik herinner me een Franse buurvrouw uit een naburig dorpje die midden op de weg haar auto stilzette om een praatje te maken met dit jonge buitenlandse gezin aan de wandel. Ze keek ons aan alsof we uit de hemel waren gevallen toen we vertelden dat we permanent onze intrek hadden genomen in het witte huis aan het einde van het doodlopende weggetje.
Dat je sterk op elkaar bent aangewezen, had ik ook gelezen in de emigratielectuur die ik tijdens de voorbereidingen tot me genomen had. Het bleek een beproeving en ik begrijp inmiddels heel goed dat relaties vaak niet bestand blijken tegen een emigratie. Verschillen tussen mannen en vrouwen, in karakters, worden sterk uitvergroot als je samen zo'n avontuur aan gaat. Mannen zijn over het algemeen doelgericht, waar vrouwen wikken en wegen en allerlei aspecten zoals de gevoelens van de omgeving mee laten wegen. Zelf heb ik baat bij houvast, structuur, een planmatige aanpak, waar Rob 's ochtends kijkt hoe het weer is, hoe zijn pet staat en afhankelijk van deze factoren aan iets begint en zich daar vervolgens helemaal in kan verliezen. Tijd is een irrelevant gegeven en een horloge draagt hij allang niet meer. Oké, een beetje gechargeerd misschien, en natuurlijk niet als hij bij klanten aan het werk is. Mannen, ook Rob, zijn vaak in hun element als ze in vrijheid kunnen wonen en werken, en hebben verder behalve hun gezin niet veel nodig, terwijl vrouwen, ook ik, zoeken naar verbinding met de omgeving en de mensen die er wonen. Irritaties en verwijdering liggen in zo'n situatie op de loer, en het is heel belangrijk elkaar voldoende ruimte te geven, de verschillen te accepteren en oog te houden voor elkaars goede eigenschappen. Maar makkelijk is het allerminst.
En dan al die plannen en ideeën....langzaam dringt het besef tot je door dat de dagen zich zo makkelijk vullen, dat je wel drie mensenlevens nodig hebt om alles te realiseren. En dan kan het grote huis met enorme lap grond, hoe mooi het hier ook is, ook een last worden. 
Het gaat stapje voor stapje maar met het opgroeien van de kinderen wordt het leven makkelijker en we genieten nu meer dan ooit van de jongens, inmiddels 9 en 6 jaar, die met hun typische Franse gebaren, het zangerige gekibbel en het poëtische taalgebruik halve Fransmannetjes geworden zijn. Waar Nederlandse kinderen zeggen 'Jantje is op Marietje' zeggen onze kinderen 'Viggo et Anaïs égal coeur'. Nederlandse en Franse woorden worden continu afgewisseld, en door onze regelmatige tripjes naar Nederland hebben ze het beste van twee werelden. Ze gaan met plezier naar school en doen het daar hartstikke goed. Laatst waren er allerlei protestacties en demonstraties tegen bezuinigingen in het onderwijs, en meer concreet zou één klas van de basisschool in Auzances wegbezuinigd worden. De kinderen konden wel naar school, maar er zou twee dagen geen onderwijs gegeven worden. Eenmaal thuis zongen ze het protestlied dat ze op school hadden geleerd, en 's ochtends was Viggo als eerste uit bed. "Ik heb zo'n zin om te demonstreren!", riep hij enthousiast en maakte een vreugdesprongetje.
Viggo doet tegenwoordig aan wielrennen en veldrijden en toen er vorige week bij de training vrijwilligers werden gevraagd om mee te fietsen, heb ik mijn toerfiets afgestoft en moest ik flink mijn best doen om 'les petits' bij te kunnen houden. Maar wat een genot, fietsen in dit weidse, heuvelachtige landschap met een strakblauwe hemel en een heerlijk voorjaarszonnetje op onze fietshelmen. 
We hebben onze werkzaamheden inmiddels goed op de rit, en klanten komen tegenwoordig via via naar ons toe. Een paar weken geleden leidde ik een Schots echtpaar rond in een woning, en gezien hun enthousiaste reacties bood ik een tweede bezichtiging aan met Rob om eventuele verbouwplannen te bespreken. Aan het einde van de dag lag er een geaccepteerd bod op tafel, en werd Rob gevraagd om te zijner tijd de verbouwing op zich te nemen. Zulke dagen geven het gevoel op de goede weg te zijn. Maar er is natuurlijk altijd ruimte voor verbetering, en met zoveel steen en land zijn er zoveel mogelijkheden. Willen we nog dieren houden? Misschien toch een klein gastenverblijf bouwen? Dieren houden lijkt ons heel leuk, maar we trekken er ook graag en regelmatig op uit, en dan is het weer niet zo praktisch. Iedere dag raken we meer gehecht aan onze vrijheid. En aan het relatief eenvoudige bestaan, zonder overbodige luxe. We werken om te leven, en niet andersom. Langzaam maar zeker tekenen de contouren van ons nieuwe leven zich duidelijker af, waarbij maximale vrijheid het uitgangspunt lijkt te zijn voor alle beslissingen die we nemen. 
Terugkijkend en rekenend kwamen zowel Rob als ik tot de conclusie dat we, behalve in onze jeugdjaren, nooit langer dan vijf jaar op één stek hebben gewoond. We houden allebei van verandering op z'n tijd en van nieuwe avonturen. Met ons verblijf in Frankrijk breken we dus de statistieken, en ook als emigrant houden we het langer dan gemiddeld vol in onze door gras en groen omgeven nieuwe realiteit. Uit cijfers blijkt namelijk dat de helft van de Nederlandse emigranten binnen drie jaar terugkeert naar Nederland. Van de overgebleven emigranten keert nog eens de helft binnen zeven jaar terug. Belangrijkste redenen zijn overigens niet gebrek aan succes of financiële problemen - Nederlanders zijn doorgaans goede ondernemers - maar eenzaamheid, heimwee en relatieproblemen. 
Blijven we hier of zoeken we nog één keer een nieuw avontuur? Nemen we genoegen met de Creuse, la France profonde, met al haar natuurpracht maar waar het leven vooral in de winter ook stil en eenzaam kan zijn en voorzieningen ver weg. Of schuiven we nog wat verder op naar het zuiden, iets meer naar de 'bewoonde wereld'. 
'Life is what happens to you while you're busy making other plans'. Hier moet ik geregeld aan denken als we onze fantasie weer eens de vrije loop laten en bedenken wat we allemaal nog zouden willen. Want het gras lijkt altijd groener bij de buurman, en iedere keuze heeft positieve en negatieve consequenties. Soms moet je het leven accepteren zoals het is en er het beste van maken. Ik zal nooit de uitspraak vergeten van een sympathieke Nederlander die een tijdje hier in de buurt woonde. Hij kwam uut't oost'n van Nederland en heeft de droge humor die mensen uit die streek kenmerkt. Op een avond was hij bij ons en kletsten we over onze ervaringen en het leven in de Creuse. "Liberté, égalité, accepté", sprak hij met onvervalst accent toen hij bij de deur stond om weg te gaan en wenste ons nog een prettige avond.

2 februari.....Chandeleur, of te wel het traditionele Franse pannenkoeken feest.

Schooltraktatie....Viggo wordt 9 jaar.

Uitnodigingen voor het verjaardagsfeestje in de maak, een bezoekje aan de Cinéma in Evaux les Bains.

Viggo 9 jaar....bonne anniversaire! 

Hipsters gespot in de Creuse....?

Vacances d'hiver....spelletjes time!

La Trophée thermal à Evaux les Bains.

De storm in de regio zorgt voor veel schade en we hebben gedurende 2,5 dag geen stroom. 

Wij hebben kleine schade aan het dak van de schuur, gelukkig met de hoogwerker snel gerepareerd.

Hevige protesten in Frankrijk tegen de bezuinigingen op het onderwijs. Op de basisschool in Auzances zou één klas verdwijnen, maar volgens de laatste berichten kunnen zowel de klas als de juf behouden blijven. 

Nu het mooie weer is aangebroken gaan we verder met het herstel van het broodbakhuisje. Inmiddels is de ronde oven aan de achterkant aan de beurt.

Metselaar in opleiding.